|
|
ALTINCI BÖLÜM
İRADE VE MEŞİET (DİLEME) HAKKINDAKI İNANÇ
Şeyh Ebfı Cafer -Allah ona rahmet eylesin-dcr ki, bizim bu
konudaki inancımız, (İmam Cafer) es-Sadık (a.s.)'ın görüşüne
dayanmaktadır. Buna göre, Allah dilcI' (şae) ve İrade eder. Aynı
şekilde O sevmez (istemez) ve razı olmaz. Şimdi, O'nun dilemesi
(Mcşict) ilc, O'nun hilgİsi dışında hiçbİr şeyin
gerçekleşemiyeceği kastedilmiştir ve irade de bununla eş
anlamlıdır. O, "O üçten üçüncüsü. . ."
1
denmesİnİ istemez ve kullannın inançsızlığa (kürr) düşmelerini
tasvib etmez. Yüce ve Aziz Allah şöyle Imyuru r:
"(Ey Muhammed! ) Sen sevdiğini doğru yola eriştiremezsin ; ama
Allah dilediğini doğru yola eriştirir..."
2
;
"Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz. . ."
3;
"(Ey Muhammed!) Rab. bin dileseydi, yeryüzünde bulunanların
hepsi inanırdı. Öyle iken insanları inanmaya sen mi
zorlayacaksın?"
4;
"Allah'ın izni olmadıkça kimse inanamaz"
5;
"Eceli yazılmış olan hiçbir kimse, Aııah'ın izni olmadan
ölemez..."
6;
|
|
"
. .. Bu işte bizim fikrimiz alınsaydı, burada öldürülmezdik,
diyorlar. (Ey Muhammed!) De ki: Evlerinizde olsaydınız bile,
haklarında ölüm yazılı olan kimseler, yine de devredilecekleri
yere varırlardı..."
7,
"... Rabbin bilseydi bunu yapmazlardı; sen onları
iftiraları ile başbaşa bırak."
8;
"Allah dileseydi (70) puta tapmazlardı. . ."
9;
"Biz dileseydik herkese hidâyet verirdik. . ."
10;
"Allah kimi doğru yola koymak isterse onun kalbini
İslamiyete açar; kimi de saptırmak isterse, sanki göğe
yükseliyormuş gibi, gönlünü dar ve sıkıntılı kılar. . ."
11
;
"Allah
size açıklamak ve sizden öncekilerin yollarını göstermek ve
tövbenizi kabul etmek ister..."
12;
"... Allah âhirette onlara bir pay vermemek istiyor. . ."
13;
"... Allah sizden yükü hafifletmek ister."
14;
"... Allah size kolaylık ister, zorluk istemez. . ."
15
"Allah sizin tövbenizi kabul etmek ister; şehvetlerine
uyanlar ise sizin büyük bir sapıklığa girmenizi isterler."
16
"... Allah kullara zulüm dilemez."
17.
|
Allah'ın dilemesi ve iradesi hakkındaki
inancımız işte budur. Muhaliflerimiz bundan dolayı bizi
takbih ediyorlar ve bizim, Allah'ın günahları (işlemeyi)
ve selam olsun Ali oğlu Hüseyin'in öldürülmesini irade
ettiğini söylemekte olduğumuzu naklediyorlar. Oysa
söylediğimiz şey bu değildir. Ancak biz diyoruz ki,
Allah, günah işleyenlerin günahının, itaat edenlerin
itaatına karşı olmasını; günahların fiil yönünden O'na
nisbet edilmemesini ve fakat O'nun, bu günahlar
işlenmeden önce bile, bu tür günahları bilmekle
vasıflandırılmasını dilcmiştir
18.
|
|
Biz diyoruz ki, Yüce Allah, Hüseyin
(a.s.)'in katlinin O'na karşı işlenmiş hir günah ve
itaatın zıddı olmasını dilcmiştir. Biz diyoruz ki,
Allah, onun (Hüseyin) katlinin nehyolunmasını
(yasaklanmasını) ve emredilmeyen bir şey olmasını
diledi. Ve yine diyoruz ki, Yüce Allah, onun katlinin
tasvib edilmiyecek bir fiil olmasını diledi. Biz diyoruz
ki, onun katli, Allah'ın hoşnutsuzluğunun sebebi idi;
yoksa O'nun rızasının sebebi değildi ve üstelik Güçlü ve
Ulu Allah, onun katlini, Kendi cebr ve kudreti ile
önlemeyi dilemedi; yalnızca nehy ve kelâm ile önlemeyi
diledi. Eğer O, bu fiili Kendi cebir veya kudreti ile
nehyetseydi, -hatta onu nehy ve kelamla önlemiş olsa
bile-şüphe yok ki o, İbrahim'in ateşten kurtuluşu gibi
katledilmekten kurtulurdu. Nitekim Yüce Allah, İbrahim
için ateşe atıldığı zaman ateşe şöyle buyurmuştur:
"Ey ateş! tbrahinı'e karşı serin
ve zararsız ol"
19.
|
|
|
Biz diyoruz ki, Allah Hüseyin'in
zorla öldürüleceğini ve bu tür ölümle onun ebedi
saadete kavuşağını, kaatilinin de ebedi azaba
duçâr olacağını biliyordu. (71) Biz diyoruz ki,
Allah'ın dilediği olur ve dilemediği olmaz.20
Allah'ın dilemesi ve iradesi hakkındaki inancımız,
işte budur; yoksa düşmanlarımızın ve sapık
görüşleri savunanlardan birtakım rezillerin bize
nisbet ettikleri görüşler değildir. |
|
|
|
1.Krş.: Maidc (5), 73.
2. Kasas (28), 56.
3. İnsan (76), 30; Tekvir' (81), 29.
4. Yunus (10), 99.
5. Yunus (10), 100.
6. AI-i İmran (3), 11):;.
7. AI-i İmran (3), 154.
8. En'am (6), 112.
9. En'am (6), 107.
10. Secde (32), 13.
11.En'am (6), 125 Bu ayet, Tas.
(Mur, III, 21-22)'de açıklanmıştır. (A.F.).
12. Nisa (4), 26.
13. AI-İ İmran (3), 176.
14. Nisa (4), 28.
15. Bakara (2), 185.
16. Nisa (4), 27.
17. Mu'min (40), 31.
18. MC, 143, 144; BllA, 118 vd.;
FC, 86-89, 95. (A.F.). Krş.: Usul. 150 vd.
19. Enbiya (21), 69.
|
20.Sünni
görüşe göre herşey, ya doğrudan doğruya ya da Allah'ın
ilmi vasıtasıyla O'nun tarafından dilenmiş
ve yaratılmıştır. Mu'tezile ise, şerrin Allah'a isnad
edilmesini inkar etmiştir. İsna-aşeriyye bu görüşe
yakındır. BHA, 125, 126. İsmailiker de, şerri Allah'a
isnad etmezler, FC, 72. Daha geniş bir tartışma için bk.:
Tevhid, 272-277. (A.F.). Ayr,. krş.: Usû, I, 147; Fıkh,
181; lbâne, 65. |
|
|