Risâletu'l İ'tikadati'l İmâmiyye

Şii-İmâmiyye'nin İnanç Esasları

İÇİNDEKİLER

 

    

ALTINCI BÖLÜM

 

    İRADE VE MEŞİET (DİLEME) HAKKINDAKI İNANÇ

 

 

Şeyh Ebfı Cafer -Allah ona rahmet eylesin-dcr ki, bizim bu konudaki inancımız, (İmam Cafer) es-Sadık (a.s.)'ın görüşüne dayanmaktadır. Buna göre, Allah dilcI' (şae) ve İrade eder. Aynı şekilde O sevmez (istemez) ve razı olmaz. Şimdi, O'nun dilemesi (Mcşict) ilc, O'nun hilgİsi dışında hiçbİr şeyin gerçekleşemiyeceği kastedilmiştir ve irade de bununla eş anlamlıdır. O, "O üçten üçüncüsü. . ." 1 denmesİnİ istemez ve kullannın inançsızlığa (kürr) düşmelerini tasvib etmez. Yüce ve Aziz Allah şöyle Imyuru r:

 

"(Ey Muhammed! ) Sen sevdiğini doğru yola eriştiremezsin ; ama Allah dilediğini doğru yola eriştirir..." 2 ;

 

"Allah dilemedikçe siz dileyemezsiniz. . ." 3;

"(Ey Muhammed!) Rab. bin dileseydi, yeryüzünde bulunanların hepsi inanırdı. Öyle iken insanları inanmaya sen mi zorlayacaksın?" 4;

 

"Allah'ın izni olmadıkça kimse inanamaz" 5;

 

"Eceli yazılmış olan hiçbir kimse, Aııah'ın izni olmadan ölemez..." 6;

 

 " . .. Bu işte bizim fikrimiz alınsaydı, burada öldürülmezdik, diyorlar. (Ey Muhammed!) De ki: Evlerinizde olsaydınız bile, haklarında ölüm yazılı olan kimseler, yine de devredilecekleri yere varırlardı..." 7,

 

"... Rabbin bilseydi bunu yapmazlardı; sen onları iftiraları ile başbaşa bırak." 8;

 

 "Allah dileseydi (70) puta tapmazlardı. . ." 9;

 

"Biz dileseydik herkese hidâyet verirdik. . ." 10;

 

"Allah kimi doğru yola koymak isterse onun kalbini İslamiyete açar; kimi de saptırmak isterse, sanki göğe yükseliyormuş gibi, gönlünü dar ve sıkıntılı kılar. . ." 11 ;

 

 "Allah size açıklamak ve sizden öncekilerin yollarını göstermek ve tövbenizi kabul etmek ister..." 12;

 

"... Allah âhirette onlara bir pay vermemek istiyor. . ." 13;

 

"... Allah sizden yükü hafifletmek ister." 14;

 

"... Allah size kolaylık ister, zorluk istemez. . ." 15

 

"Allah sizin tövbenizi kabul etmek ister; şehvetlerine uyanlar ise sizin büyük bir sapıklığa girmenizi isterler." 16

 

 "... Allah kullara zulüm dilemez." 17.

 

Allah'ın dilemesi ve iradesi hakkındaki inancımız işte budur. Muhaliflerimiz bundan dolayı bizi takbih ediyorlar ve bizim, Allah'ın günahları (işlemeyi) ve selam olsun Ali oğlu Hüseyin'in öldürülmesini irade ettiğini söylemekte olduğumuzu naklediyorlar. Oysa söylediğimiz şey bu değildir. Ancak biz diyoruz ki, Allah, günah işleyenlerin günahının, itaat edenlerin itaatına karşı olmasını; günahların fiil yönünden O'na nisbet edilmemesini ve fakat O'nun, bu günahlar işlenmeden önce bile, bu tür günahları bilmekle vasıflandırılmasını dilcmiştir 18.

 

Biz diyoruz ki, Yüce Allah, Hüseyin (a.s.)'in katlinin O'na karşı işlenmiş hir günah ve itaatın zıddı olmasını dilcmiştir. Biz diyoruz ki, Allah, onun (Hüseyin) katlinin nehyolunmasını (yasaklanmasını) ve emredilmeyen bir şey olmasını diledi. Ve yine diyoruz ki, Yüce Allah, onun katlinin tasvib edilmiyecek bir fiil olmasını diledi. Biz diyoruz ki, onun katli, Allah'ın hoşnutsuzluğunun sebebi idi; yoksa O'nun rızasının sebebi değildi ve üstelik Güçlü ve Ulu Allah, onun katlini, Kendi cebr ve kudreti ile önlemeyi dilemedi; yalnızca nehy ve kelâm ile önlemeyi diledi. Eğer O, bu fiili Kendi cebir veya kudreti ile nehyetseydi, -hatta onu nehy ve kelamla önlemiş olsa bile-şüphe yok ki o, İbrahim'in ateşten kurtuluşu gibi katledilmekten kurtulurdu. Nitekim Yüce Allah, İbrahim için ateşe atıldığı zaman ateşe şöyle buyurmuştur:

 

 "Ey ateş! tbrahinı'e karşı serin ve zararsız ol" 19.

 

      

Biz diyoruz ki, Allah Hüseyin'in zorla öldürüleceğini ve bu tür ölümle onun ebedi saadete kavuşağını, kaatilinin de ebedi azaba duçâr olacağını biliyordu. (71) Biz diyoruz ki, Allah'ın dilediği olur ve dilemediği olmaz.20 Allah'ın dilemesi ve iradesi hakkındaki inancımız, işte budur; yoksa düşmanlarımızın ve sapık görüşleri savunanlardan birtakım rezillerin bize nisbet ettikleri görüşler değildir.

 

 

 

 


 

 

1.Krş.: Maidc (5), 73.

2. Kasas (28), 56.

3. İnsan (76), 30; Tekvir' (81), 29.

4. Yunus (10), 99.

5. Yunus (10), 100.

6. AI-i İmran (3), 11):;.

7. AI-i İmran (3), 154.

8. En'am (6), 112.

9. En'am (6), 107.

10. Secde (32), 13.

11.En'am (6), 125 Bu ayet, Tas. (Mur, III, 21-22)'de açıklanmıştır. (A.F.).

12. Nisa (4), 26.

13. AI-İ İmran (3), 176.

14. Nisa (4), 28.

15. Bakara (2), 185.

16. Nisa (4), 27.

17. Mu'min (40), 31.

18. MC, 143, 144; BllA, 118 vd.; FC, 86-89, 95. (A.F.). Krş.: Usul. 150 vd.

19. Enbiya (21), 69.

20.Sünni görüşe göre herşey, ya doğrudan doğruya ya da Allah'ın

ilmi vasıtasıyla O'nun tarafından dilenmiş ve yaratılmıştır. Mu'tezile ise, şerrin Allah'a isnad edilmesini inkar etmiştir. İsna-aşeriyye bu görüşe yakındır. BHA, 125, 126. İsmailiker de, şerri Allah'a isnad etmezler, FC, 72. Daha geniş bir tartışma için bk.: Tevhid, 272-277. (A.F.). Ayr,. krş.: Usû, I, 147; Fıkh, 181; lbâne, 65.

 

 

 

 

 

Bölüm 5

s.29         Bölüm 6

Bölüm 7